Kerk, kerkrazzia 1944 en “Engels kerkhof”
Grote Kerkrazzia, 8 oktober 1944
De grote Kerkrazzia op 8 oktober 1944 was een ingrijpende gebeurtenis in Noord Limburg en ook in Kronenberg. Achter u, aan de andere kant van het pleintje staat een gemetselde zuiltje, monument met gedenkplaat “Sporen die bleven” ter herinnering aan deze gebeurtenis zoals u die in veel dorpen in deze omgeving kunt vinden. Achter de kerk, achteraan op het kerkhof het gezamenlijke grafmonument voor 6 van de 9 Kronenbergse slachtoffers die allen hier op dit kerkhof herbegraven zijn.
De razzia in Kronenberg
In Kronenberg werden 75 jongens en mannen in de leeftijd van 16 tot 60 jaar op het einde van de
H. Mis van half 8 naar buiten gestuurd of elders in het dorp aangehouden en hier aan de overkant in een boomgaard bijelkaar gedreven .
“Centrum” Kronenberg ,in vroeger tijden, jaartal onbekend
In colonne moesten zij vervolgens via Sevenum naar Venlo lopen en werden daar mbv veewagens op transport gesteld naar Duitsland. De meeste van hen kwamen uiteindelijk terecht in Watenstedt bij de Hermann –Göring-werke, zo’n 400 km van Kronenberg.Van deze 75 dorpsgenoten keerden er 9 niet meer levend terug. Een dorpsgenoot kwam om bij een bombardement , de overigen door uitputting, ziekte, ondervoeding en heimwee. Nadat de stoffelijke overschotten overgebracht waren naar Nederland vond op 4 september 1951 de herbegrafenis plaats op het kerkhof hier in Kronenberg.Achter de kerk op het kerkhof onder de grote beukenboom bij het gedenkkruis, zgn. Calvariekruis, bevind zich het gemeenschappelijk grafmonument waarin 6 van de 9 omgekomen dorpsbewoners hun laatste rustplaats hebben gevonden.
Op 24 september 2016 werd dit grafmonument gezamenlijk gerestaureerd door nabestaanden en leden van de Dorpsraad Kronenberg.
Nabestaanden en Dorpsraadleden aan het werk,
en na afloop samen op de foto met koffie en vlaai
Op het kerkhof is ook Antoon Verstegen begraven die op 20 september 1944 door een verdwaalde kogel in het Groot veld om het leven kwam. (zie hieronder voor meer info )
Pastoor Kessels schreef op 10 november 1944 een brief aan alle Kronenbergse gedeporteerden om hen moed in te spreken en te informeren over het thuisfront.
Niemand werd hierin vergeten zoals u hieronder kunt lezen.
Deze brief van pastoor Kessels wordt hieronder onverkort weergegeven;
De 9 Kronenbergers slachtoffers van de Kerkrazzia zijn:
Foto’s overgenomen uit “Oorlogsbeeld 1940-1945 Sevenum, Kronenberg Evertsoord”
Uitgave Heemkundevereniging Sevenum 22-11-2014 pag. 148 en 149
Enkele persoonlijke documenten van Jan Verstappen, een van de gedeporteerden
ausweis
afschrift brutoloon jan verstappen
De Kerkrazzia vond plaats in een groot gedeelte van Noord Limburg. Bijgevoegde kaart geeft een goed overzicht van de omvang
overzichtskaart van het totale gebied waar de grote Kerkrazzia plaats vond.
Noodlot treft Antoon Verstegen
Kronenberger Antoon (Toeën) Verstegen (12 aug 1880 – 23 sept 1944) wordt door een noodlottig ongeval getroffen en is eveneens op het kerkhof achter de kerk begraven.
Op 20 september 1944 vond er een vuurgevecht plaats tussen verzetslieden van de Ordedienst en Duitse militairen bij hoeve Rust Roest in Sevenum, waarbij aan beide zijden doden vielen. De Duitsers trokken zich terug en de aanwezige leden van het Sevenumse verzet gingen er ook vandoor.
Enkele dagen later, op 23 september, werden door het verzet de achtergebleven wapens op de boerderij Rust Roest opgehaald. Zij gingen hiermee op weg door het Groot Veld om de wapens in de bossen bij Kronenberg op te slaan. Onderweg ontstond in het veld opnieuw een vuurgevecht met Duitse militairen. Hierbij raakte Toeën Verstegen dodelijk gewond. Hij was in het Groot Veld achter hun boerderij aan de Simonsstraat mais aan het oogsten en werd getroffen door een verdwaalde kogel. Hij overleed diezelfde dag aan zijn verwondingen.
Toeën ligt begraven op het kerkhof in Kronenberg.
Bronnen:
A.P.M. Cammaert, Het verborgen front. Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog (Leeuwarden, 1994) pag. 889.
N.N., Sèrum in d’n ôzel. Oorlogsrelaas van een dorp in de Peel (Sevenum, 1946), pag. 32.
Mondelinge informatie van H.M. Draak-Verstegen, nicht van de overledene.
Het “Engels “kerkhof in Kronenberg
Het waren de Glasgow- en Seafort Highlanders die op 22 november 1944 vanuit het westen komende onder zeer slechte weersomstandigheden Kronenberg hebben bevrijd.
Uit het logboek van de 15e Schotse Divisie ‘on the 22nd november the weather was: “worse than ever”.
De hevige strijd in deze herfstdagen tussen de terugtrekkende Duitsers en de oprukkende bevrijders bracht met zich mee dat menig soldaat sneuvelde. Duitse gevallenen werden naderhand begraven op het grote Duitse oorlogskerkhof te Ysselsteyn
www.jbs-ysselsteyn.de/nl hier vlakbij op zo’n 15 km afstand.
Wat de geallieerden betreft, waren het vooral manschappen van de 15e Schotse Divisie, van het VIII-ste Britse Legerkorps die ook Kronenberg hebben bevrijd. Voor de omgekomen soldaten werd er na de bevrijding op de Kronenberg een tijdelijke “militaire begraafplaats” aangelegd. Deze was gelegen op een weiland met boomgaard op de hoek van de huidige Peelstraat / Americaanseweg. Het weiland was eigendom van de fam. W. Kersten in de Hees ( Tiesse Hannes ziene Wullem).
Hier hebben in toen, november 22 graven gelegen van Engelse, Schotse en Canadese militairen en van een Duitse soldaat.
Op dit zgn. “Engelse” kerkhof vonden onderstaande bevrijders een tijdelijke rustplaats waarna de stoffelijke resten in de zomer van 1946 overgebracht werden naar de Engelse Militaire begraafplaats in Venray, waar ze herbegraven werden.
Bron: boek Kronenberg Levend dorp, pag. 215
Venray War Cemetery is een militaire begraafplaats gelegen aan de Hoenderstraat in de Nederlandse plaats Venray. Het kerkhof is onthuld op 30 december 1946. Op dit ereveld liggen 692 soldaten begraven die in de periode oktober 1944 tot maart 1945 sneuvelden.
Lijst van Geallieerde militairen van de 15e Schotse Divisie die Kronenberg lagen begraven op het militaire kerkhof op de hoek Peelstraat / Americaanseweg.
1 Sergeant James J. Bruce
7de Bataljon Seaforth Highlanders,
Overleden op 22-11-1944, Leeftijd 21 jaar.
Zoon van William en Janet Bruce uit Wick, Caithness-shire, Schotland
2 Soldaat William D. Boxall
7de Bataljon Seaforth Highlanders,
Died on 30-11-1944, Leeftijd 18 jaar.
Zoon van Mr. en Mrs A Boxall uit Milford, Surrey, Engeland
3 Soldaat Joseph McGarrigle
7th Batallion Seaforth Highlanders,
Overleden op 03-12-1944, Leeftijd 21 jaar.
Zoon van James V. en Catherine McGarrigle uit Wallsend, Northumberland, Engeland
4 Korporaal Colin C. Hayens
7th Batallion Seaforth Highlanders,
Overleden op 03-12-1944, Leeftijd 19 jaar.
Zoon van Kenneth C. en Kate Hayens uit Broughty ferry, Dundee, Schotland
5 Luitenant Leland A. Young
7de Bataljon Seaforth Highlanders,
Overleden op 03-12-1944, Leeftijd 30 jaar.
Zoon van Arthur L. en Alice M. Young uit Victoria, British Columbia, Canada
6 Korporaal James Harte
7de Bataljon Seaforth Highlanders,
Overleden op 03-12-1944, Leeftijd 38 jaar
Zoon van John en Alice Harte uit Mullingar, Co. Westmeath, Ierland
.7 Majoor. Samuel M. Ginn
190ste Field Regiment Royal Artillery,
Overleden op 04-12-1944, Leeftijd 32 jaar.
Zoon van Dennis B. En Dorothy R. Ginn (geb.Brooke) uit Cambridge, Engeland
Echtgenoot van Phyllis E. Ginn uit Diss, Norfolk, Engeland.
8 Korporaal Bede A. Mulholland
10de Bataljon Highland Light Infantry (City of Glasgow Rgt)
Overleden op 09-12-1944, Leeftijd 27 jaar.
Zoon van James en Teresa Mulholland uit Jarrow, Durham, Engeland
9 Soldaat Percy W. Searle
10de Bataljon Highland Light Infantry (City of Glasgow Rgt)
Overleden op 11-12-1944, Leeftijd 24 jaar.
Zoon van Clifford P. en Ella A. Searle uit Totterdown, Bristol, Engeland
10 Soldaat Cyril G. Bradley
2de Bataljon Argyll & Sutherland Highlanders,
Overleden op 21-12-1944, Leeftijd 20 jaar.
Ouders en woonplaats onbekend.
11 Sergeant Joseph J. Johnstone
2de Bataljon Argyll & Sutherland Highlanders,
Overleden op 23-12-1944, Leeftijd 31 jaar.
Ouders en woonplaats onbekend.
12 Soldaat Thomas H. Simpson
8ste Bataljon Royal Scots,
Overleden op 23-12-1944, Leeftijd 20 jaar.
Zoon van William en Gertrude Simpson uit Maltby, Rotherham, Yorkshire, Engeland
13 Soldaat Leslie T. McGifford
63ste Medical Regiment A
Overleden op 03-01-1945, Leeftijd 20 jaar.
Zoon van W.S en Bessie McGiofford uit Greenock, Schotland
14 Soldaat Arthur Bayliss
63ste Medical Regiment A.
Overleden op 04-01-1945, Leeftijd 21 jaar.
Zoon van John en Eleanor Bayliss uit Blackpool, Lancashire, Engeland
15 Soldaat George Taylor
2de Bataljon Gordon Highlanders,
Overleden op 07-01-1945, Leeftijd 18 jaar.
Zoon van Helen Taylor uit Paisley, Renfrewshire, Engeland
16 Sergeant Fred Fisher
10de Bataljon Highland Light Infantry,
Overleden op 13-01-1945, Leeftijd 34 jaar.
Zoon van William H. en Florence V. Fisher uit Willenhall, Staffordshire, Engeland
17 Soldaat Francis J. Duke
2de Bataljon Argyll & Sutherland Highlanders,
Overleden op 24-01-1945, Leeftijd 29 jaar.
Zoon van Charles en Annie Duke uit Launceston, Cornwall, Engeland
18 Soldaat John Brotherton
8ste Bataljon Royal Scots,
Overleden op 26-01-1945, Leeftijd 31 jaar
Zoon van Melvin en Rebecca Brotherton uit Rotherham, Yorkshire Engeland
19 Luitenant Maurice P. Fogt
1ste Bataljon Royal Ulster Rifles
Overleden op 27-01-1945, Leeftijd 25 jaar.
Zoon van George en Vera Fogt (geb. Bryan) uit Chelsea, London, Engeland
20 Korporaal Thomas J.L. Seymour
1ste Bataljon Royal Ulster Rifles,
Overleden op 08-02-1945, Leeftijd 19 jaar.
Zoon van Charles en Ethel Seymour uit Newbury, Berkshire, Engeland
21 Flight Lieutenant Pilot Bernard Stephen Lyons,
175 Squadron Royal Air Force Volunteer Reserve
Overleden op 02-02-1945, Leeftijd 24 jaar.
Husband of Yvonne F.I. Lyons-Yarker
Father of Nicolas.J.L. Lyons
22 Een onbekende soldaat